Ποιος δεν έχει ηττηθεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του; Ποιος δεν στεναχωρήθηκε για κάτι που δεν πήγε όπως περίμενε; Για κάτι που αφιέρωσε χρόνο, κόπο και πάνω από όλα αγάπη; Πριν δημιουργήσω παρερμηνείες, θα σας προλάβω λέγοντας πως δεν μιλάω για ανεκπλήρωτους έρωτες…Μιλάω για αυτές τις καθημερινές ήττες της ζωής που όλοι θέλουμε να ξεχάσουμε γρήγορα για να συνεχίσουμε σαν τον Σίσυφο και τις Δαναΐδες την αέναη προσπάθεια μας. Αν ανήκετε στους κατεξοχήν νικητές της ζωής, σε αυτούς που πέφτουν από την Ακρόπολη και βρίσκουν πορτοφόλι, συγχαρητήρια και εις ανώτερα! Αυτό το κείμενο δεν θα σας πει τίποτα. Προσπεράστε το. Αν είστε όμως με σπασμένα δόντια, στραπατσαρισμένοι, τσαλακωμένοι ψυχικά και χωρίς κανένα αντίκρισμα, κοπιάστε στην παρέα μου.
Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός πως η ανθρωπότητα λατρεύει τις ιστορίες των θριαμβευτών της ζωής. Μας εμπνέουν οι διαδρομές τους. Το μαγευτικό ταξίδι τους από την αφάνεια στην αιώνια δόξα. Το τίποτα που μπροστά στα μάτια μας γίνεται κάτι, ενάντια σε όλα τα προγνωστικά και μέσα από αντίξοες συνθήκες! Ο αδύναμος που κέρδισε τον ισχυρό. Ο ένας εναντίων όλων! Επιλέγουμε μάλιστα να βλέπουμε ταινίες και θεάματα με τέτοια success stories. Με happy ending, που το καλό να κερδίζει πάντα το κακό. Που το μέλλον πάντα προμηνύεται λαμπρό και ευοίωνο. Αναμοχλεύουμε με μανία το παρελθόν των καταξιωμένων. Το σκαλίζουμε και ψάχνουμε εναγωνίως να βρούμε κοινό παρονομαστή με τις πτυχές της μίζερης ζωής μας. Που και που, ανακαλύπτουμε κάτι μικρό και παίρνουμε κουράγιο. Κάνουμε όνειρα και συνεχίζουμε για ακόμη μια ώρα, μια μέρα, ένα χρόνο, μια ζωή… Ελπίζουμε! Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Θυμάσαι;
Στην αντίπερα όχθη, κανείς δεν θέλει να ξέρει τίποτα για τους ηττημένους. Για αυτούς που πάλεψαν και δεν κατάφεραν τίποτα ή για αυτούς που δεν πάλεψαν καθόλου. Πόσο μάλλον για αυτούς που δεν ήθελαν να πάρουν μέρος σε κανέναν αγώνα. Κανείς δεν τους θυμάται. Κανείς δεν τους αναφέρει. Ποιος θυμάται τον δεύτερο στην κούρσα που έκανε παγκόσμιο ρεκόρ ο Usain Bold; Ποιος αναφέρει αυτούς που χάσανε το Nobel φυσικής από τον Αϊνστάιν; Ποιος θέλει να ξέρει για όσους έσφαξε ο Μέγας Αλέξανδρος κατά την εκστρατεία του στην Ανατολή; Τους παρασέρνει όλους το φαράσι της ιστορίας, και αν κάποιους κάποτε αναφερθεί σε αυτούς κατά τύχη, παρουσιάζονται σαν αιώνιοι τρίτοι γιοι γαλαζοαίματης οικογένειας που δεν θα πάρουν ποτέ το χρίσμα.
Ας παραδεχτούμε λοιπόν πως το οικοδόμημα της ανθρωπότητας θεμελιώθηκε για να παράγει και να έχει πρότυπα τους νικητές. Όλους τους υπόλοιπους τους απορρίπτει με συνοπτικές διαδικασίες που εύκολα θα μπορούσαν να παρομοιαστούν ως κοινωνική διούρηση. Ποιος ονειρεύεται όμως να είναι στους κατουρημένους της ζωής; Κανείς! Όλοι θέλουμε να είμαστε με την πλευρά των νικητών. Όλοι παλεύουμε να περάσουμε στην απέναντι όχθη. Λίγοι όμως το καταφέρνουν. Εξού και αυτοί οι λίγοι( αυτοί που τα κατάφεραν πραγματικά μόνοι τους) γίνονται λαμπρά παραδείγματα. Πόσοι από εμάς όμως έχουν την συνειδητότητα να αποδεχτούν ότι κάποιοι δεν θα τα καταφέρουν; Amor fati έλεγε ο Νίτσε και εννοούσε πολλά παραπάνω από όσα μπορούν να γραφτούν στη βιβλιογραφία τη δική του καθώς και όλων των προγενέστερων στωικών. Αδιαμφισβήτητα κρύβει αλήθεια αυτό το ρητό αλλά ίσως να ζητούσε πολλά από την ανθρωπότητα ο Φρειδερίκος. Γι’ αυτό άλλωστε ελάχιστοι καταφέρνουν να το πετύχουν. Είναι σαν να αντιμάχεσαι ολάκερο το DNA του ανθρώπινου είδους! Την πρωτεύουσα γενετική πληροφορία που κυλάει στο αίμα μας και που είναι καταδικασμένη να παλεύει αενάως για την ανέλιξη του στην πυραμίδα από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στη Γη.
Κι όμως είναι απορίας άξιο το πόσους νικητές μπορούμε να παράγουμε. Και ακόμα περισσότερο το τι προσδιορίζεται ως νίκη! Μια νίκη σύμφωνα με τα δικά μου κριτήρια μπορεί να αφήνει παγερά αδιάφορο τον διπλανό μου και το αντίστροφο. Αν διατύπωνα αυτήν την άποψη σε ένα ακροατήριο όλο και κάποιος θα με αντιμαχόταν παρατείνοντάς μου το επιχείρημα πως υπάρχουν θεσμοί κοινοί αποδεκτοί από όλους που προσδίδουν βαρύτητα και κύρος σε κάποιες νίκες. Για παράδειγμα οι Ολυμπιακοί αγώνες, τα βραβεία Nobel, Oscar κλπ. Σύμφωνοι! Πρόκειται για μεγάλα επιτεύγματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως όλοι ασπάζονται καθολικά τη σπουδαιότητά τους. Τι τον νοιάζει τον ζητιάνο αν εσύ έτρεξες τα 100 μέτρα σε 9 δευτερόλεπτα όταν το στομάχι του είναι άδειο; Για εκείνον είναι νίκη αν θα καταφέρει να βρει τρόπο να ξεγελάσει την πείνα του. Κάτι τέτοια απλά παραδείγματα οδηγούν τον λογισμό μου στο συμπέρασμα, πως η νίκη και η ήττα είναι έννοιες άμεσα συνυφασμένες με την εποχή αλλά κυρίως με τον μικρόκοσμο του καθενός μας.
Η κάθε εποχή, με τις κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες που τη συνοδεύουν, έχει τους δικούς της νικητές που σε μια άλλη εποχή η νίκη τους δεν θα είχε καμία αξία. Για παράδειγμα την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα θεωρούταν νίκη να μπορούσες να εκφράσεις την άποψή σου ελευθέρα. Η αξία ετούτης της νίκης ξεπεράστηκε. Υποβαθμίστηκε. Δεδομενοποιήθηκε! Σήμερα ο καθένας έχει πρόσβαση στο δημόσιο λόγο μέσω του διαδικτύου(όπως εγώ) να πει το μακρύ και το κοντό του χωρίς να το θεωρεί σπουδαίο επίτευγμα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ήττες. Υπήρχαν εποχές που το να μην τεκνοποιείς θεωρούταν μία από τις μεγαλύτερες ήττες της ζωής. Σαν μια κηλίδα που δεν λέει να ξεθωριάσει. Πλέον είναι κεκτημένο δικαίωμα το καθενός να αποφασίσει αν θέλει να φέρει ζωή σε αυτόν τον «καταπληκτικό» κόσμο που ζούμε χωρίς να είναι δακτυλοδεικτούμενος.
Εκείνο όμως που παραμένει υπέρτατος παράγοντας για τον προσδιορισμό της νίκης, ανεξαρτήτως την εποχή που ζούμε, είναι ο μικρόκοσμός μας. Αντιλαμβάνομαι πως καθένας μας βιώνει διαφορετικά την εκάστοτε ήττα. Άλλος παραδίνεται και εγκαταλείπει και άλλος βρίσκει κουράγιο, κάνει την ήττα του σημαία και ξανά βουτάει στη μάχη με περισσότερο πείσμα. Αλλά μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας… Οι ήττες ήταν, είναι και θα είναι πάντα περισσότερες από τους θριάμβους στο σύντομο πέρασμά μας από την ζωή. Και είναι να αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο τις δαιμονοποιούμε τόσο.
Από την δική μου σκοπιά, στην ουσία, νικητής ή ηττημένος δεν έχει καμία σημασία. Καταδικασμένοι είμαστε άλλωστε όλοι μας να παλεύουμε καθημερινά. Τραβώντας κουπί στη γαλέρα του μυαλού μας. Κολυμπώντας στις δικές μας φουρτούνες. Ανεβαίνοντας τον δικό μας Γολγοθά. Καλές και νίκες και οι θρίαμβοι, και τα βραβεία και όλοι οι έπαινοι της ζωής…. Αλλά στο τέλος, όλοι θα μας κρίνουν για αυτά που δεν πετύχαμε! Για όσα δεν καταφέραμε να γίνουμε! Για αυτό σας το λέω και να το θυμάστε: Αποδεχτείτε τις ήττες σας. Μην τις φοβάστε. Συμφιλιωθείτε μαζί τους. Είναι η μοναδική ταυτότητά μας.
-Δαμιανός Λαουνάρος